Kilka dni Jacek Odziemczyk, 12 grudnia 2025 r., nauczyciel ZS nr 1 w Sokołowie Podlaskim, podczas uroczystości w Łochowie otrzymał nagrodę ,,Drzwi do Wolności’’ (obok poseł Marii Koc i ks. Tomasza Duszkiewicza).

17th Dec 2025

Do nagrody został nominowany przez Artura Lisa – Dyrektora Domu Kultury w Łochowie, a samo wyróżnienie przyznawały gremia Festiwalu Filmowego ,,Niepokorni Niezłomni Wyklęci’’.

Nauczyciel ,,Drzwi do Wolności’’ otrzymał m.in. za następujące osiągnięcia:
Udział w powstawaniu Miejsc Pamięci Narodowej w powiecie sokołowskim:

  • współtwórca i współinicjator powstania pomnika na Wyrębie (gm. Sokołów Podlaski) ku czci pomordowanych 27 lutego 1946 r. żołnierzy podziemia niepodległościowego;
  • współtwórca i współinicjator (powstania największej w Polsce) Sokołowskiej Alei Dębów Katyńskich poświęconych 40 mieszkańcom Ziemi Sokołowskiej pomordowanych w 1940 r.;
  • współtwórca i współinicjator tablicy pamiątkowej umieszczonej na budynku Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Lipowej poświęconej ofiarom procesów pokazowych po II wojnie światowej oraz więźniom obozu przesyłowego NKWD nr 173;
  • współinicjator nadania skwerowi w Sokołowie Podlaskim (pomiędzy ulicami Długą, Repkowską i Siedlecką) im. Unitów Podlaskich. W tym miejscu okupant niemiecki dokonał 27 października 1943 r. egzekucji 10 Polaków – J. Odziemczyk (na podstawie dokumentacji i relacji świadków) odtworzył jej przebieg. Zdecydowana wiekszość rozstrzelanych pochodziła z Łochowa i okolic w obecnym powiecie wegrowskim; J. Odziemczyk badał także okoliczności kolejnej sokołowskiej egzekucji z 17 listopada 1943 r. Na podstawie jego ustaleń została poprawiona, wcześniej zawierająca błędy, tablica informacyjna umieszczona na Ścianie Straceń; badał również okoliczności egzekucji w Węgrowie 24 stycznia 1944 r. Dzięki temu na nowej tablicy zostały poprawione błędy w nazwiskach pomordowanych
  • współorganizator i współinicjator kwest na sokołowskich cmentarzach mających na celu zbieranie funduszy na rzecz ratowania zabytkowych i ważnych dla historii Sokołowa nagrobków (kwesty odbywają się od 2004 r. w ramach prac Społecznego Komitetu, a następnie Stowarzyszenia Opieki na Sokołowskimi Cmentarzami ,,Memoria”, p. Odziemczyk pełni funkcję wiceprzewodniczącego stowarzyszenia). Za zebrane fundusze zostało odrestaurowanych kilkanaście zabytkowych nagrobków.
  • współtwórca i współinicjator powstania pomnika Romana Dmowskiego w Rozbitym Kamieniu, którego ojczysty dziadek Kazimierz pochodził z Dmoch Mingosów w obecnej gminie Bielany, w powiecie sokołowskim.

Filmy

  • reżyser filmów dokumentalnych ,,Na niezłomnym szlaku’’ i ,,W kajdanach Sybiru’’ tworzących serię ,,Na ojczystej ziemi’’ (2023 r.)
  • narrator w filmie ,,Kamienie wołać będą’’ z cyklu ,,Z archiwum IPN’’ (nakręconym na podstawie książki i badań J. Odziemczyka; reż. Adam Sikorski, 2007 r.)

Wybrane publikacje:
Autor i współautor kilku książek oraz ok. 30 artykułów naukowych i popularnonaukowych, dotyczących głównie historii Ziemi Sokołowskiej w XIX i XX wieku.

  • J. Odziemczyk, Śladami zbrodni. Sokołów Podlaski – Wyrąb 1946, Sokołów Podlaski 2008 (wyd. I) i 2010 (wyd. II).
  • J. Odziemczyk, Śladami ludobójstwa. Katyń, Charków, Twer – powiat Sokołów Podlaski 1940 – 2011, Sokołów Podlaski 2011.
  • J. Odziemczyk, A. Ziontek, Feliks Bartczuk. Ostatni weteran powstania styczniowego, Siedlce 2013.
  • Przewodnik turystyczny po mieście Sokołów Podlaski, red. A. Hardej, opracowanie historyczne G. Ryżewski, J. Odziemczyk, Sokołów Podlaski 2014.
  • J. Odziemczyk, Sybiracy. Historia mieszkańców gminy Bielany, parafii Rozbity Kamień i powiatu węgrowskiego, wywiezionych do sowieckich łagrów, Rozbity Kamień – Bielany 2020.
  • J. Odziemczyk, Straty osobowe powiatu sokołowskiego w latach 1944 – 1952, w: Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. Powiat Sokołów Podlaski. Materiały z sesji naukowej ,,Represje i opór przeciwko rządom komunistycznym w powiecie Sokołów Podlaski po 1944 r. zorganizowanej 10 kwietnia 2006 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, red. K. Krajewski, Warszawa [2006].
  • J. Odziemczyk, Katyńczycy Kosowa Lackiego i okolic, w: Podlaskie drogi do Niepodległości, red. A. Rogalski, A. Ziontek, Kosów Lacki 2018.

Pamięć i popularyzacja

  • J. Odziemczyk organizuje i współorganizuje liczne uroczystości patriotyczne, rajdy i wycieczki do Miejsc Pamięci Narodowej w powiecie sokołowskim i innych. Z jego inicjatywy
    pod sokołowskim Pomnikiem Żołnierzy Niezłomnych rozpalane są napisy z kilkuset białych i czerwonych zniczy, np. ,,Brzask 1950’’; ,,Borychów’’ i inne.

Wystąpienie:
W swoim wystąpieniu J. Odziemczyk, dziękując za nagrodę, przypomniał przebieg sokołowskiej egzekucji z 27 października 1943 roku, tragedii jak sam mówi: „w pewnym stopniu szczególnej, nawet jak na skalę okupowanej Polski. Bo najważniejsza jest pamięć o Nich”.