W 150 rocznicę śmierci podlaskich unitów , którzy zginęli w Pratulinie i Drelowieodsalw rosyjskich żołnierzy Archiwum Państwowe w Siedlcach przygotowało wystawę
„U nici Podlascy 1874-2024”. Autorem jest historyk regionalista Bogusław Niemirka, znany sokołowskim czytelnikom z wielu wcześniejszych inicjatyw historycznych poświęconych m.in. księdzu Brzósce i Henrykowi Sienkiewiczowi. Wystawa w pierwszej kolejności trafiła w sokołowskie strony.
Świadomym zamysłem autora historyka Bogusława Niemirki była prezentacja wystawy w Gródku nad Bugiem, miejscu znanym z prześladowań unitów .
W przeddzień uroczystości, w 150 rocznicę tragicznych wydarzeń kasaty Unii na Podlasiu w intencji Emiliana Gawryluka, Szymona Osipiaka i innych bohaterskich unitów z Gródka na dawnym cmentarzu za wsią ( miejscu wiecznego spoczynku kilku pokoleń mieszkańców Gródka) z ostała odprawiona msza święta. Po mszy przy odnowionym krzyżu krótkie wspomnienie o gródzieckich unitach wygłosił autor wystawy.
Otwarcie wystawy w Gródku nastąpiło nazajutrz - w specjalny niedzielny dzień odpustowy4 sierpnia 2024 r. w remizie OSP. Wystawę otworzył jej autor Bogusław Niemirka. Obecni byli mieszkańcy Gródka i przybyli na odpust – jak co roku - liczni goście.
Wystawa składająca się z 15 plansz zawiera niezwykle interesujące materiały historyczne.Prezentuje ona archiwalia obrazujące szereg wątków z przebiegu dramatycznych wydarzeńsprzed półtora wieku mało lub w ogóle nieznanych. Autor wykorzystał dokumenty z wieluarchiwów państwowych i kościelnych. Były one pokazane niejednokrotnie po raz pierwszy.
Należy odnotować, że o ile opór unitów na początku miał charakter religijny, to z czasemzaczął nabierać cech protestu narodowego. Autor wystawy zwrócił uwagę na zasadniczy fakt,że r azem z rozwojem świadomości narodowej podlascy unici zaczęli się z czasemdeklarować się jednoznacznie jako Polacy. Specjalną uwagę autor wystawy poświęcił wątkom unitów z Gródka. Na tle represjirosyjskich przeciwko miejscowym unitom niezwykle ciekawa okazuje się historia unityEmiliana Gawryluka z Gródka (1832-1914). Właśnie Emilian Gawryluk zosta ł już w 1875 r.zesłany do ukraińskiego Chersonia nad Morzem Czarnym. Stamtąd uciekł i w 1885 r. znalazłsię w Gródku pomagając jezuickim misjonarzom w potajemnym misjach do Gródka,Mołożewa i Dzierzb. Ścigany Gawryluk schronił się następnie w Galicji. W odwecie Rosjaniezesłali żonę Gawryluka i nieletnich synów Józefa i Michała za Ural aż za Czelabińsk.Przejścia całej grupy podlaskich unitów były dramatyczne, bo do końca nie pogodzili się zlosem i uciekali. Szczegóły syberyjskiej epopei zostały po latach opisane w relacji Józefa Gawryluka, opublikowanej już w niepodległej Polsce. Sam Emilian Gawryluk po amnestii z1905 r. wrócił do Gródka, dane mu było umrzeć w rodzinnej wsi wiosną 1914 r..
Dzięki wystawie przywrócona została miejscowej społeczności pamięć o dawnej unickiej spuściźnie.